5G-land #18: 📡😷 hoe techlash anti-5G drijft (en waarom technologie aan twee kanten snijdt)
Dag iedereen,
Dit is editie #18 van 5G-Land, mijn nieuwsbrief over de vijfde generatie mobiel internet of 5G.
Ik ben Tom Cassauwers, een freelance technologie-journalist die een boek schreef voor Pelckmans over 5G. Deze nieuwsbrief is mijn bescheiden poging om mijn research transparant te delen en mezelf accountable te houden.
Elke paar weken vind je hier dus links en analyses over de (geo)politiek, economie en technologie achter 5G, naast updates over mijn boek.
Wil je mijn nieuwsbrief helpen groeien? Deel de onderstaande link dan zeker met iemand die je kent of forward deze mail. Op die link kan je jezelf ook inschrijven. 👇
https://buttondown.email/tomcas
☢️ Anti-5G
Enkele weken terug kwamen journalisten Kenneth Dée van VTM en Lucas Wuyts van HLN met een sterke reportage over de anti-5G beweging in België. Die zorgde voor heel wat reacties, inclusief politiek, dus hieronder vinden jullie mijn (vrij late) inschatting van wat die anti-5G beweging drijft. Want volgens mij is er hier iets dieper aan de hand.
Alvorens te beginnen, een kort woordje uitleg over terminologie. Wanneer ik anti-5G activist zeg, bedoel ik gewoon letterlijk iemand die tegen 5G is en daar actie rond onderneemt, bijvoorbeeld binnen een actiegroep. Ik gebruik het woord activist dus niet in neerbuigende zin (zoals lezers soms denken). Ik ben het vaak niet met hen eens, maar het woord activist houdt geen negatieve connotatie voor me in.
✊ Technologie vooruit, mens achteruit
"Hoe meer technologie vooruitgaat, hoe meer de mens achteruit", roept ze. Onmiddellijk gaat er een golf van applaus door de zaal. Dit is een debat over 5G, en anti-5G militanten zijn in groep aanwezig. Enkelen van hen in het publiek lanceren al de hele avond vragen en kleine speeches over de vermeende gezondheidsgevolgen van het nieuwe netwerk. Maar nu, aan het einde van het debat, komen we tot de kern van de zaak.
De vrouw vooraan maakte net een passioneel betoog over hoe digitale technologie onze maatschappij verziekt. Smartphones zorgen ervoor dat we niet meer met elkaar praten. We zijn meer dan ooit verbonden, maar tegelijk eenzamer. Onze privacy wordt geschonden. En in tijden van tech-miljardairs zoals Bill Gates en Jeff Bezos, piekt ongelijkheid.
Maar liefst 18.000 Belgen nemen deel aan Facebook-groepen die tegen 5G zijn, vond de reportage van HLN en VTM. Opgezweept door het coronavirus, gingen anti-5G theorieën plots viraal. En in Pelt stak iemand zelfs een telecom-antenne in brand, mogelijk sabotage door een radicale aanhanger van dit sentiment.
Aan de basis hiervan liggen vaak problematische inschattingen van de gezondheidsrisico’s van 5G. Opposanten stellen zo dat 5G alles van celschade tot chronische hoofdpijn zou veroorzaken. Dat soort claims moeten we blijven onderzoeken, maar een meerderheid van stralings-experts gaat er tegenin.
Niettemin steunt dit soort activisme vaak op een diepere bron van tegenstand. Een bron die het snelle succes van de anti-5G beweging verklaart. Zo sprak ik in mijn boek met een aantal tegenstanders, en maakte ik er een punt van om hen te vragen: “als er morgen wetenschappelijke zekerheid komt dat 5G ongevaarlijk is voor onze gezondheid, zou je dan akkoord gaan dat we het uitrollen?”
Het antwoord op die vraag was doorgaans een overtuigende “nee.” Zelfs wanneer we absoluut bewijs zouden hebben dat 5G ongevaarlijk is. Dan nog zouden de meesten van hen ertegen blijven. Dat kan je natuurlijk makkelijk toeschrijven aan cognitieve dissonantie. Als je jaren tegen iets vocht, dan zal je niet makkelijk je eigen visie herzien. Niettemin halen dit soort activisten vaak interessante argumenten aan voor hun “nee.”
📵 weggooi-cultuur
Voor hen is 5G namelijk een voorbeeld van hoe technologie onze maatschappij negatief beïnvloedt. Als je met een 5G-netwerk wilt verbinden, dan moet je bijvoorbeeld een nieuwe smartphone kopen. Dat bevestigt dus een consumptiecultuur die steunt op weinig duurzame aanvoerlijnen. De telefoons die we om de zoveel tijd weggooien, bestaan namelijk uit grondstoffen ontgonnen in moeilijke arbeidsomstandigheden, zoals informele mijnen in Afrika. Daarna worden ze in elkaar gestoken in Chinese fabrieken met soms minder fijne arbeidsomstandigheden.
Een argument dat Extinction Rebellion bijvoorbeeld recent nog gebruikte in Brussel om te ijveren voor een referendum over 5G. Een slinkse actie natuurlijk, zo kunnen ze meesurfen op anti-5G sentiment zonder zich te verbranden aan de gezondheidsdiscussie.
5G wordt ook vaak gezien als een symptoom van een top-down technologiebeleid. Zo maakt het vaak deel uit van stedelijke smart city programma’s, waarbij we onze steden via digitale technologie beter proberen doen werken. Dit soort programma’s worden soms (niet zonder reden) onthaald met kritiek. In Toronto, Canada, moest Google haar smart city project recent nog terugtrekken, na klachten over privacy, ondemocratisch bestuur en privatisering van de stedelijke ruimte.
😠 Techlash
Het is dus geen toeval dat anti-5G activisme samenvalt met een golf van techlash, of backlash tegen digitale technologie en tech-bedrijven uit Silicon Valley. Anti-5G is een perfect symptoom van het moeilijke tijdsmoment waarin we leven, waar technologie veel hype opwekt, maar waar we er niet slagen om problemen zoals klimaatverandering, een gevoel van democratisch deficit of ongelijkheid op te lossen.
Natuurlijk is er veel diversiteit in de 5G-kritische beweging. Die gaat van een softe kant die gewoon een tragere introductie en meer onderzoek wilt, en daar niet noodzakelijk een bredere technologie-kritiek aan koppelt, tot een extreme zijde die anti-5G mengt met complottheorieën en zelfs anti-semitisme. Ook willen anti-5G stemmen natuurlijk niet terugkeren naar een pre-technologisch stenen tijdperk. Toch hangt tegenstand heel vaak vast aan een dieper wantrouwen voor hedendaagse technologie. Wantrouwen over de versnelling die 5G suggereert, wantrouwen over de ecologische impact van technologie en wantrouwen voor de grote bedrijven erachter.
⚔️ Tweezijdig zwaard
Dat brengt ons tot een fundamentele tegenstelling van technologie. Het zorgt namelijk enerzijds voor (het beladen concept) vooruitgang. Zonder dingen zoals industrialisatie, elektriciteit of lopend water zouden onze levens er weinig aantrekkelijk uitzien. Ik studeerde geschiedenis en heb er een diepe interesse in. Maar ik zou niet graag een gemiddeld persoon geweest zijn voor de industriële revolutie (en eigenlijk ook een heel stuk erna).
Tegelijk zorgt technologie ook voor minder leuke gevolgen. Denk maar aan vervuiling, klimaatverandering of ontmenselijking. Het is fundamenteel een tweezijdig zwaard. Nieuwe technologie zorgt vaak voor een reeks causale reacties waarvan de gevolgen positief en negatief kunnen zijn, en die vaak niet helemaal duidelijk worden tot jaren of decennia later.
Zoals historica en science-fiction schrijver Ada Palmer stelt in een (geweldige) blogpost over vooruitgang en geschiedenis:
"For us, progress is sometimes the first heart transplant and the footprints on the Moon, and sometimes it’s the Belgian Congo with its Heart of Darkness. Sometimes it’s the annihilation of smallpox and sometimes it’s polio becoming worse as a result of sanitation instead of better. Sometimes it’s Geraldine Roman, the Phillipines’ first transgender congresswoman, and sometimes it’s Cristina Calderón, the last living speaker of the Yaghan language."
Dat geldt ook voor 5G. Zo kan het de tegenstellingen die we al ondervinden door digitalisering versnellen, zoals automatisering van jobs, schendingen van onze privacy en de verspreiding van fake news (een golf waarop anti-5G activisme ironisch genoeg zelf meesurft).
Het heeft dus mogelijk negatieve gevolgen, net zoals technologieën die gaan van zonnepanelen (fun fact: zonnepanelen stoten dezelfde straling uit als telecom-apparatuur) en elektrische wagens tot het internet en de stoommachine.
Maar tegelijk kan technologie, en ook 5G, mits correct gebruik, onze maatschappij beter maken. 5G zorgt er misschien voor dat onze nooddiensten efficiënter communiceren, dat onze fabrieken productiever worden en meer welvaart produceren en zelfs dat er elk jaar minder verkeersdoden te betreuren vallen.
Dus ja, 5G heeft ook mogelijk minder leuke effecten. De oplossing daarvoor is echter niet dat we technologie laten vallen en 5G blokkeren. De oplossing bestaat uit genuanceerde overheidsactie, wetenschappelijk onderzoek en goede journalistiek.
Of zoals Ada Palmer het stelt, (verwijzend naar hoe de 16e eeuwse wetenschapper Francis Bacon wetenschap en de bijhorende vooruitgang vergeleek met bijen die honing maakten):
"we can no longer talk about progress as a unilateral, uncomplicated, good, not without distorting history, and ignoring the terrible facets of the last several centuries. Bacon thought there would be only honey, he was wrong. But we can’t not discuss progress because, during these same centuries, each generation’s experience has been increasingly different from the last generation, and science and human action are propelling this change. And there has been some honey. "
🗞️ Links
☢️ 5G: Maron kondigt publiek debat aan over stralingsnormen: de Brusselse saga rond 5G gaat voort. Zo was er in het Brusselse parlement een discussie over het onderwerp, die nogal wat stof deed opwaaien. En de verwoording van "interne kakafonie" van één van de parlementsleden was zeker gepast. Concreet stelde minister voor leefmilieu Maron (Ecolo) ten eerste dat 5G uitgerold kan worden in Brussel binnen de huidige stralingsnormen. De telecom-regulator BIPT en de operatoren spreken dat tegen, maar het is een idee dat af en toe terugkomt in de Brusselse politiek en ook bij sommige experten. Ook wil hij een publiek debat over 5G voeren, alhoewel dat alles kan betekenen voor hem van een onderzoekscommissie tot een referendum.
Inspraak organiseren is hier natuurlijk niet noodzakelijk slecht, maar dit soort participatie-initiatieven zijn soms een makkelijk doel voor groepen met veel tijd en een appeltje te schillen. Een maand terug bleek bijvoorbeeld nog dat een participatie-initiatief rond 5G in het Britse Glastonbury overrompeld werd door anti-5G activisten (die soms zelfs niet in de stad woonden). Participatie op een goede manier organiseren is dus cruciaal.
📡 5G-straling in kaart gebracht: sterk artikel over het onderzoek van Wout Joseph, een onderzoeker van imec en de UGent, die kijkt hoeveel 5G-netwerken nu echt uitstoten. De voorlopige conclusie? Mogelijk zorgen specifieke types 5G-antennes ervoor dat we in totaal minder straling ondervinden, alhoewel de manier waarop dat gebeurt verandert vergeleken met 4G.
🐓 🦁CD&V: “Rol 5G nu al uit in Vlaanderen”: in mijn vorige nieuwsbrief over de politiek achter 5G schreef ik al hoe CD&V niet zo'n duidelijk profiel heeft over dit dossier. Nu lanceerde Sammy Mahdi een ballonetje om 5G enkel in Vlaanderen uit te rollen, gezien er in Franstalig België meer anti-5G sentiment leeft (dat soms wordt ingezet door politieke partijen). Vanuit N-VA hoek kwam hier de suggestie op dat we de verkoop van spectrum moeten regionaliseren (een idee dat ze al langer naar voren brengen). In plaats van één veiling zouden we er dus drie hebben, één voor elke regio.
🇧🇪 Dat lijkt me geen geweldig idee. Telecom-bedrijven klagen nu al dat hun antennes aan andere regels moeten voldoen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië omwille van de geregionaliseerde bouwvergunningen en milieubeleid. Hen nu vragen om niet één, maar drie, veilingen te doen elke keer dat ze nationaal spectrum willen, zou voor nog meer bureaucratie zorgen.
Een alternatief zou kunnen zijn dat de regio's kleine stukjes spectrum uitdelen (een voorstel dat al stond in het Vlaamse regeerakkoord), om zo bijvoorbeeld innovatie in economische clusters, zoals de Haven van Antwerpen, te ondersteunen (spectrum dus als tool van innovatie-beleid). Van 5G daarentegen een communautair dossier maken lijkt me een recept voor verdere vertragingen. We verloren al een kans om 5G in te voeren omwille van een conflict (tussen twee Vlaamse partijen) over regionalisering, laten we dat niet overdoen.
⛓️ How Covid-19 changes the geopolitics of semiconductor supply chains: een sterk artikel over hoe Covid-19 de aanvoerlijnen van chips, waarop ook telecom-bedrijven steunen, verstoort. De auteurs tonen zo waar de zwakheden liggen in die supply chains, en waarom dat belangrijk is voor geopolitiek.
🇬🇧 UK plans new 5G club of 10 democracies, including India: Report: waar het Verenigd Koninkrijk nog enkele maanden geleden een beperkte rol zag voor Huawei in hun 5G-netwerken, willen ze de Chinezen nu over enkele jaren definitief weg en proberen ze nu een alliantie op te richten om nieuwe technologie te ontwikkelen om de Chinezen te ondermijnen.
🇪🇺 For a united, resilient and sovereign Europe: Thierry Breton, de eurocommisaris voor de interne markt schreef een blog op zijn LinkedIn. Daar roept hij op voor een assertievere EU, die zijn (technologische) belangen verdedigt. Die post verwijst niet direct naar 5G, maar het nieuwe netwerk zal natuurlijk een invloed ondervinden uit die roep naar technologische soevereiniteit.
🔒 EC-commissaris Breton: “Geen Europees centrum voor cyberveiligheid in ‘traag’ België”: Breton weigerde daarnaast om een Europees centrum voor cybersecurity in België te plaatsen. De reden? Onze bestuurslagen zijn te complex, we wachtten te lang met 5G en al onze telecom-operatoren draaien op Chinese apparatuur, wat ons te afhankelijk van hen maakt. Ondertussen heeft België (in tegenstelling tot Nederland) nog steeds geen China strategie, en hielden we zelfs nog geen degelijk debat over de opkomst van dat land.
🐦Tweet van de maand
Op Twitter toonde wetenschapper Maarten Reyniers waarom we draadloos spectrum reguleren. Iemand gebruikte namelijk een ongeautoriseerde zender, en stuurde daarmee weersvoorspellingen in de war.
https://twitter.com/mrtnrey/status/1268155678608297985?s=03
Dat was editie #18 van mijn 5G-nieuwsbrief.
Wil je mijn nieuwsbrief helpen groeien? Deel de onderstaande link dan zeker met iemand die je kent of forward deze mail. Op die link kan je jezelf ook inschrijven. 👇
https://buttondown.email/tomcas
Heb je commentaar, tips of suggesties voor me? (of wil je gewoon even hallo zeggen), dan kan je gewoon antwoorden op deze mail.
Je kan me daarnaast ook op LinkedIn en Twitter terugvinden:
Alvast tot de volgende editie,
Tom